Sarıkamış Harekatında Doğru Bilinen (Sanılan) Yanlışlar &
DOĞRULARI SÖYLEMEYE DEVAM EDELİM
Uçamıyorsan; koş. Koşamıyorsan, yürü. Eğer yürüyemiyorsan sürün; ama hareket etmeye devam et. Geleceğe ilerlemeyi sürdür. Martin Luther King.
ERDAVUT’UN ZİRVESİNDEN 10.KOLORDUNUN GÜZERGAHI
Onlar; Kar çiçekleri, Anadolu’nun kınalı kuzuları, Narman, Oltu, Penek, Karınca Düzü, Allahuekber Dağı’nda şehit düşen 10.Kolordu Şehitleri. Ne birer mezar taşları var, şehit düştükleri çamların, kayaların dibinde yatıyorlar, ne de ölüm yıldönümlerinde bulundukları yerde anılıyorlar. Üstelik ta uzaklarda tersinden “Sarıkamış Şehitleri” diye anılmaktalar (!) Onlar; Narman’da, Oltu’da, Penek’te, Karınca Düzü’nde, Allahuekber Dağı’nda, Beyköy ve Başköy’de vatanları için göğüslerini siper ettiler, yaklaşık kırk bine yakını şehit düştü. Onlara birer anıt mezar çok mu görülmektedir?
* Kilometrelerce yolu kat edip, yalan -yanlış ,kopyala-yapıştır kirli medyanın bilgilerine uyup tersinden, yani Sarıkamış’tan başlatılan “Sarıkamış Şehitlerini Anma” adı altında yapılan anma törenlerine katılan sevgili kardeşim ; Öncelikle şunu bil ki şehitler Sarıkamış şehitleri değil, adında Sarıkamış sözcüğünün geçmesi Sarıkamış şehitleri anlamına gelmez. Şehitler Sarıkamış’ta olmadığına göre madem ki ta buralara kadar geldin şehitlerin yattığı Narman, Oltu, Penek, Karınca Düzü, Allauekber Dağı (Ersinek yöresi) Beyköy ve Başköy’e de git.
* Yetkililerin bir araya gelip bu yanlışa bir çözüm bulmaları gerekiyor.
* Çanakkale Şehitliği ülkemizin gurur kaynağıdır. Birer mezar taşı bulunmaya şehitlerimiz için de böyle bir şehitliğin yapılması arzumuzdur.
Narman,Oltu,Penek, Karınca Düzü, Allahuekber ve diğer tüm şehitlerimizi saygı ve minnetle anıyoruz. Ruhları şad olsun.
Yukarıdaki fotoğraf Sarıkamış Harekatına giden Gümüşhaneli ve Trabzonlu askerlerden oluşuyor.Burası Tanere, Gümüşhane’nin Torul ilçesi Köstere Köyü’ne bağlı bir mahalledir. Yeni adı Dokuzgözeler.Bir çoğumuzun dedeleri de bu yollardan gitmişler ve gidenlerden bir daha haber alınamamış, Tanere adlı köyde zehirli isalden ölmüşler. (Gürsoy Solmaz’dan alıntıdır.)
Aşağıda ise bugünkü görüntüler bulunmaktadır
Kimliği tespit edilemeyen ve kitaplara “şahit” ya da “meçhul asker” diye geçen en yaygın hatıra:
Konaklama yerlerinde karanlıkta hareket ettik! … Birlikler sessizce kol başlarını birer, ikişer izliyorlardı! … Kol başlarında köylü kılavuzlar vardı! … Haritaya göre üç saat sonra bizler doruk çizgisindeki boyun noktasını geçeceğimizi sanıyorduk! … İki kat mesafe yürüdük! … Yine de yokuş çıkmaktan kurtulamadık! … Dağa çıktıkça çevrenin görüntüsü hem güzel, hem de vahşi bir şekil alıyordu… Her taraf sonsuz karlardan ve yalçın derelerden oluşmuş gibi görünüyordu! .. Bizler kar ve buz kayaları ile örtülü olan bütün bu tepelere, derelere ve birçok alçak dağları ayağımızın altında görüyorduk! … Topçuların bu dik ve derin karlı dağ yolundan nasıl çıkacaklarına aklım ermiyordu! … Bin zahmet ve güçlükle, fakat disiplin ve düzenden ayrılmayarak çıkıyorduk! … En sonunda çıktık! … Fakat bizi, arka tarafı iniş bir boyun noktası değil, çok geniş ve uçsuz bucaksız görülen kardan bir yayla karşıladı! …
Askerler enginlerde, dere içlerinde, ormanın bucaklarında, nerede bir kara nokta, nerede dumanı çıkan bir ocak gördüyse oraya saldırırdı ve böylece koskoca alay çözülüp eridi! … Subaylar çok uğraştı! … Fakat kimseye söz duyurma gücü kalmamıştı! … Hala gözümün önündedir! … Yol kenarında karların içine çömelmiş bir asker, bir yığın karı kolları ile kucaklamış, titreyerek, çığlık atarak dişleri ile kemiriyor, tırnakları ile kazıyordu! … Kaldırıp yola doğru götürmek istedim! … Asker önceki hareketini, çığlığını, dişleri ile tırnakları ile çabalamasını hiç bozmadı ve beni görmedi bile! …
Zavallı çıldırmıştı! … Böylece şu uğursuz buzullar içinde belki on binden fazla insanı bir günde karların altında bıraktık ve geçtik.(S. Harekatı ve 91.Alay-C.Marancı-112-113).
TARİHİ BELGELER IŞIĞINDA DOĞRU ALGILANIP,ZİHİNLERE DOĞRU YERLEŞİNCEYE KADAR TEKRARINDA FAYDA GÖRÜYORUM. İNTERNET VE MEDYADA DOLAŞAN KOPYALA-YAPIŞTIR ,YALAN-YANLIŞ VE KİRLİ BİLGİLERE SEBEP OLANLARI BİR DAHA ŞİDDETLE KINIYORUM.
Sarıkamış Harekâtı bir bütündür. Başlangıç noktası Erzurum, bitiş noktası Sarıkamış’tır. Amacı Sarıkamış’ta bulanan Rus Ordusunu kuşatmak,1879 yılında yapılan, 93 Harbi olarak ta bilinen, Osmanlı-Rus Savaşı sonunda imzalanan Ayestefanos Antlaşmasıyla savaş tazminatı olarak Ruslara bırakılan bölgeyi (Elviye- i Selase: Üç sancak; Kars Ardahan ve Batum) kurtarmaktır.1914 -15 yılında yapılmıştır.
En batı ucu Horasan’dan başlayan, doğuda Karınca Düzü’ne kadar uzanan ve yaklaşık 5.320 km karelik alanda yapılmış olup ,kuzeyden 200-250 km’lik bir yay gibi Sarıkamış’ı kuşatmıştır. Harekât planında 3.Orduya bağlı 9,10, ve 11.Kolordular yer almaktadır. Haritada görüldüğü gibi Harekatın geçtiği yerlerin hepsi de harekatın yapıldığı 1914 yılında Rus yönetiminde, şimdi ise Erzurum sınırları içindedir.
Özet olarak kolorduların güzergahları şöyledir:
9.Kolordu
Erzurum- Kargapazarı Dağları-Narman üzerinden hareket ederek Bardız’ da 10.Kolordu ile birleşmektir.
Sarıkamış Harekatında Ruslarla sıcak çatışmaların olduğu alan: 5320 kilometrekaredir.
Yaklaşık 150 km’lik bir alanda Rus ordusu ile sıcak çatışmaların olduğu, şehitlerin verildiği yerlerin ve sayılarının bilinmesine ve arşivlerde bulunmasına rağmen, harekatın bu kısımlarını bilerek veya bilmeyerek görmemezlikten gelenler, göz ardı edenler, yok sayanlar, şehitlerin Narman, Oltu, Penek, Karınca Karınca Düzü, Bardız ve Soğanlı ’da verilmesine rağmen anma törenlerinin tersinden yapılmasına,
Anma törenlerinin adının “Sarıkamış Şehitlerini Anma Törenleri” biçiminde algılanmasına ve zihinlerde öyle yerleşmesine, basına da bu biçimde yansımasına sebep olanlar,
Sadece harekatın bitiş noktası olan Sarıkamış yakınlarına varabilen çok az sayıda askerimizin çarpışmalarını değerlendirip bunu Sarıkamış Harekatı sananlar ve ön plana çıkaranlar ,
Asılsız ve ucuz hesaplarla şehitleri kendilerine mal edip, başka amaçlar planlayanlar,
Şenkaya ve Sarıkamış sınırlarını kapsayan milli parka Şenkaya yok sayılarak “Sarıkamış Allahuekber Dağı Milli Parkı” adını verenler,
Yaklaşık kırk bin şehit Allahuekber Dağlarında dururken Sarıkamış sınırları içinde Allahuekber şehitliği gösterenler,
Allahuekber Dağları Şenkaya sınırları içinde olmasına rağmen Sarıkamış sınırları içinde de Allahuekber Dağlarını gösterenler,
Her kim olursa olsun, adı, unvanı ne olursa olsun tarih önünde sorumludurlar. Vicdanlarda yargılanıyorlar. Eninde sonunda bunlar yukarıdaki saydığımız doğru bilenen (sanılan) yanlışlar konusunda tarih önünde yargılanacaklarını,hesap vereceklerini umuyorum.
Sarıkamış Harekatında 10.Kolordunun izlediği güzergah.
10.Kolordu
Erzurum-Tortum üzerinden hareket ederek Tortum’da iki kola ayrılır, bir kolu Ahpısor Kapı-Ardos Yaylası üzerinden Oltu’ya, diğer ise Tortum-Yukarı Sivri Köyü-Narman üzerinden yürüyerek Oltu’ya, Oltu’da birleşerek Bardız’a hareket edip 9.Kolordu ile birleşerek Sarıkamış’taki Rus ordusunu arkadan kuşatmaktır. Ancak 10.Kolordunun Oltu’da bir Rus Birliğinin arkasına takılıp, Penek’e kadar kovalar, plan böylece planda değişik olmuş olur. 10 Kolordu Erzurum’dan itibaren yaklaşık 100 kilometre Osmanlı toprağını yürümüş, Narman’da Rus Birlikleri ile karşılaşıp çarpımalar yaparak Allauekber Dağı’nı’i aşıp Beyköy ve Başköy’e varıncaya kadar yüz kilometre yol daha kat etmişlerdir. Hesaplamalar bugünün şartlarına göre yapılmıştır. Harekât, patika ve virajlı yollarda yapılmış, dağ, dere, tepeler aşılmıştır. Bunlarda katıldığında rakamların daha yüksek olacağı aşikardır.
11.Kolordunun Amacı
Erzurum-Horasan’dan hareket ederek Sarıkamış bulunan Rus Ordusunun önünü kesmektir.
Rus ordusu ile ilk karşılaşma ve sıcak çatışmalar: 10.Kolordunun Erzurum’dan başlayan yürüyüşünün 100 kilometresinde Narman’da yapılmıştır. Narman’ın bir bölümü, Oltu, Şenkaya’nın bulunduğu bölge ile Göle (Merdinik) Rus yönetimindeydi. Sınır Oltu-Kaleboğazı olmasına rağmen ilk çatışmaların bulunduğu yer; Narman-Todan ve Narman yaylası arası mevkiinde Rus bir türlü Rus birlikleri bulunmaktaydı. Burada yapılan çatışmalarda 2.500 askerimiz şehit oldu (Ataman, 1990: 46).
Narman’dan ilerleyen kolordu Oltu’ya varmadan, havanında sisli olması nedeniyle, Ardos Yaylasından gelen diğer 10.Kolordu birlikleri ile karşılaştığında düşman kuvvetleri sanarak yapılan çatışmada 2.000 askerimiz şehit oldu (Aksun, 2005:204).
Kolordu, Oltu’da bulunan Rus kuvvetlerini Penek’e kadar kovalar. Penek’te yapılan çarpışmalarda, kesin sayı bilinmemesine bine yakın askerimizin şehit olduğu anlaşılmaktadır. 10.Kolordunun ana gövdesi Allahuekber Dağları’nı aşmak için Kosor-Ersinek’e yönelirken; Penek’te 32.Tümenden ayrılan “Kuzey Harekâtı Destek Birliği” Zuvart-İznos-Eşrefin Boğazı- Kaymak Dağı üzerinden Göle’ye (Merdinik’e) 8 km uzaklıktaki, Harekâtın en doğu noktası olan, Karınca Düzü’ne yürüdü. Karınca Düzü’nde Ruslarla yapılan çarpışmalarda, sayısı tam olarak bilinmemekle birlikte, çok sayıda askerimiz şehit oldu. Diğer taraftan10.Kolordu Penek-Kosor boğazı arasındaki 8 Km.lik yoldadır. Neredeyse nefes almayı imkansız kılan yoğun kar ve tipi altında kendi yürüyecek, öte yandan 30 ve 31. tümenlere ait dağ toplarını itekleyerek, sürükleyerek götürecektir. 8 Km.lik yol tam 21 saat sürecektir. Saatte ancak 384 metre yol alınabilmiştir. Olayın dehşeti, korkunçluğu ve talihin ters dönmesi budur.91. alayın Penek-Kosor boğazı yürüyüşü hiçbir hesaba, hiçbir askeri kurala ve akla uymayan bir olaydır.*Kaynak: Cavit Marancı, Sarıkamış Harekâtı ve 91. Alay.
Harekât planına göre Oltu’dan Bardız’a ulaşması ve burada 9.Kolordu ile birleşip Sarıkamış’a ilerlemesi gereken 10.Kolordu Komutanı Hafız Hakkı Bey’in plan dışına çıkması ve gereksiz yere Rusların Oltu müfrezesini Kosor Boğazı içlerine doğru takip etmesiyle bir çıkmaza girer. Bu takip, kolordunun artık Bardız’a yönelmesine imkân vermeyecek şekilde kolorduyu Ardahan istikametine kanalize etmiş ve Bardız’da 9.Kolordu ile birleşemeyecek duruma gelmiştir. Ancak her halükârda 10.Kolordunun Sarıkamış’a ulaşma sorumluluğu bulunduğundan, cebrî yürüyüşe hiç de uygun olmayacak şekilde Kosor’dan Beyköy’e Allahuekber Dağları’nı aşmak durumunda kalmıştır. .
Recep Oguzhan Ben bugün bir öğretmene Sarıkamış Harekatının şehitlerimiz nerede şehit oldu diye sordum. Dedi ki “Sarıkamışta”. Hiçbir ülkenin vatandaşı kendi ülkelerinin tarihine bu şekilde davranmaz. Tarih kitapları okuyan Ukraynalı bir komşumuza Sarıkamış Harekatının Şehitleri nerede şehit olmuştur biliyor musun dedim. Erzurum bölgesi sanırım Allahüekber ve Ersinek diye dağlarda olabilir çünkü Sarıkamış’a varamamışlar dedi. Ukraynalı bir kadın hiç sizin gibi ne farkeder demedi..
Hal böyleyken;
- Yaklaşık 150 km’lik bir alanda Rus ordusu ile sıcak çatışmaların olduğu, şehitlerin verildiği yerlerin ve sayılarının bilinmesine ve arşivlerde bulunmasına rağmen, harekatın bu kısımlarını bilerek veya bilmeyerek görmemezlikten gelenler, göz ardı edenler, yok sayanlar, şehitlerin Narman, Oltu, Penek, Karınca Karınca Düzü, Bardız ve Soğanlı ’da verilmesine rağmen anma törenlerinin tersinden yapılmasına,
- Anma törenlerinin adının “Sarıkamış Şehitlerini Anma Törenleri” biçiminde algılanmasına ve zihinlerde öyle yerleşmesine, basına da bu biçimde yansımasına sebep olanlar,
- Sadece harekatın bitiş noktası olan Sarıkamış yakınlarına varabilen çok az sayıda askerimizin çarpışmalarını değerlendirip bunu Sarıkamış Harekatı sananlar ve ön plana çıkaranlar ,
- Asılsız ve ucuz hesaplarla şehitleri kendilerine mal edip, başka amaçlar planlayanlar,
- Şenkaya ve Sarıkamış sınırlarını kapsayan milli parka Şenkaya yok sayılarak “Sarıkamış Allahuekber Dağı Milli Parkı” adını verenler,
- Yaklaşık kırk bin şehit Allahuekber Dağlarında dururken Sarıkamış sınırları içinde Allahuekber şehitliği gösterenler,
- Allahuekber Dağları Şenkaya sınırları içinde olmasına rağmen Sarıkamış sınırları içinde de Allahuekber Dağlarını gösterenler,
- Her kim olursa olsun, adı, unvanı ne olursa olsun tarih önünde sorumludurlar. Vicdanlarda yargılanıyorlar. Eninde sonunda bunlar yukarıdaki saydığımız doğru bilenen (sanılan) yanlışlar konusunda tarih önünde yargılanacaklarını,hesap vereceklerini umuyorum.
Bütün şehitlerimizi rahmetle anıyoruz. Ruhları şad olsun.
SÖZDE SARIKAMIŞ ALLAHUEKBER DAĞLARI MİLLİ PARKI
Parkın adını iki açıdan yanlış buluyorum. Birincisi Türkçe dilbilgisi kuralları açısından, diğer ise yeri bakımından. Önce dilbilgisi kuralları açısından inceleyelim: “Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Park” bir zincirleme isim tamlamasıdır. Bu şu anlama geliyor; Sarıkamış’ta bulunan Allahuekber Dağları Milli Parkı. Örneğin; Erzurum Palandöken Kayak Merkezi, Kayseri Erciyes Dağı Zirvesi, Kırşehir Malya Devlet Üretme Çitliği vs. gibi.
Tanıtımında; Erzurum ile Kars’ın Sarıkamış ilçesi sınırları arasında bulunan ve Sarıkamış Ormanları ile Allahuekber Dağlarını kapsayan, 22.520 hektar büyüklüğündeki alan, 19/11/2004 tarih ve 25618 sayılı kanunun resmî gazete de yayınlanması ile Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Parkı olarak ilan edilmiştir denilmektedir. Kars’ın Sarıkamış ilçesi denirken Erzurum’un Şenkaya İlçesi tabirine yer verilmemiş, bu tanımda ve parkın adı verilirken Şenkaya ilçesinin adı anılmayarak adeta yok sayılmıştır. Söz konusu “Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Parkı” adını aşağıdaki şekilde değerlendiriyor, verilen adın yanlış olduğunu düşünüyorum.
Yeri bakımından değerlendirdiğimizde: Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Park denildiğinde Allahuekber Dağlarının Sarıkamış’ta olduğu anlaşılıyor. Halbuki Allahuekber Dağları Sarıkamış’ta değil Şenkaya sınırları içindedir. Hem dilbilgisi kuralları ve hem de yer bakımından yanlıştır. O halde doğrusu nedir? Verilen mevcut isime göre değerlendirdiğimizde “Sarıkamış ve Allahuekber Dağları Milli Parkı“ olmalıydı. Çünkü 22.519 hektarlık park alanının bir kısmı Sarıkamış’ta diğer bir kısmı ise Allahuekber Dağları’ndadır. Parkın tarihi özelliği bakımından ise; S. Harekâtında 9. ve 10. Kolordunun Allahuekber, Soğanlı Dağları ve Bardız’da verdiği yaklaşık 60.000 Şehidi canlandırdığı için en doğru isim “Şenkaya Allahuekber Dağları ve Sarıkamış Milli Parkı” olmalıdır diye düşünüyorum.
TARİHİ VERİLERE UYMAYAN,ASILSIZ YALAN YANLI HABERLER
Neymiş efendim; TRT Haber : Sarıkamış Şehitleri
ŞUNA BİR BAKAR MISINIZ?
Şehitliğin Bulunduğu İl-İlçe: Kars- Sarıkamış.
Şehitler Şenkaya-AllahUekber Dağı’nda verildi. Allah aşkına şehitliğin burada ne işi var.
Şehitliğin İsmi: Allahuekber Dağı Şehitliği.
Şehitliğin yeri: Kars-Erzurum yolu.
Şehitliğin Yapıldığı Tarih: 1996.
Şehit Sayısı: Yoktur.
Şehitliğin bulunduğu yerde şehit yoksa, şehitlerin bulunduğu Allahuekber Dağı’na değil de buraya neden yapılmıştır.
Bakımından Sorumlu Makam: 9.Motorize Tugayı Komutanlığı.
Şehitlik Hakkında Genel Bilgi Notu: Birinci Dünya Savaşı Kafkas Cephesi’nde Rus birliklerini arkadan çevirmek 20 Aralık 1914 ‘te Sarıkamış üzerinden harekata geçen Türk Ordusunun Allahuekber Dağı’nda verdiği binlerce şehidin anısına 19 Ekim 1996 yılında yaptırılmıştır. Şehitlik anıtı civarında gömülü şehit yoktur. Kaynak: Allahuekber Dağı Şehitliği – Şehit, Şehitlikler (sehit.net)
Bilgi notu da yanlış: Saıkamış’ta bulunan Rus Birliklerini arkadan çevirmek için Allahuekber Dağı’ndan harekata geçen Türk Ordusu olması gerekirken tam tersi belirtilmiş. Bu nasıl kirli ve asılsız bir bilgidir.
