EĞİTİM-ÖĞRETİM HAKKI
12 Yıllık Zorunlu Eğitim Sistemi (4+4+4 eğitim sistemi) 2012-2013 döneminde Türkiye'de başlayan eğitim sistemidir. Anayasanın 42. Maddesinde; Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir. Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılâpları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır denilmektedir. Eğitim hakkı; bireylerin öğrenme, öğretme, eğitim alma, kendini geliştirme gibi yetkilere hukuksal olarak sahip olması ve bu yetkilerden istediği gibi yararlanmasına denir. Öğrenim Hakkı ise; Bireyin dili, dini, mezhebi, ırkı, cinsiyeti, etnik kökeni ve siyasi görüşü ne olursa olsun temel eğitimden yararlanması engellenemez. Öğrenci hakkı; Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının kişilere tanıdığı haklar çerçevesinde her öğrenci temel insan hakları yanı sıra, nitelikli yaşama, bilgiye ulaşma, kendini yetiştirme ve öğrenme hakkına sahiptir. Okuma hakkı; Hiç kimse eğitim hakkından yoksun bırakılamaz. Devlet, eğitim ve öğretim alanında yükleneceği görevlerin yerine getirilmesinde, ana ve babanın bu eğitim ve öğretimin kendi dini ve felsefi inançlarına göre yapılmasını sağlama haklarına saygı gösterir. Eğitim öğretim hakkı ne hakkıdır; Klasik haklar sınıflandırmasına göre eğitim sosyal bir hak ve ikinci kuşak insan hakları bağlamında bir insan hakkıdır.
Eğitimin bir sosyal hak ya da ikinci kuşak insan hakları bağlamında bir insan hakkı olarak tanımlanması onun bir kamu hizmeti olarak anlaşılması gerektiğine işaret eder. Öğrenci velisinin hakları: Bilgilendirilmek, -Adil ve saygılı davranış görmek, ...Çocuğun her gün okula zamanında ve derslere hazır, okulun kılık kıyafet kurallarına uygun bir şekilde gelmesini sağlamak, ...görev almasını desteklemek, ...Çocuğun yaşadığı çevrede gerçekleştirilen sosyal ve kültürel etkinliklere katılımını sağlamak, Okul tespitinin planlanması İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin Kayıt ve kabul bölümünde ki 10. Maddesinde (1) Öğrencilerin, yerleştirilecekleri okulları belirlemek üzere mart ayında il/ilçe millî eğitim müdürünün görevlendireceği müdür yardımcısı veya şube müdürünün başkanlığında, eğitim bölgesindeki okulların özelliklerine göre seçilen en çok beş okul müdüründen öğrenci yerleştirme komisyonu oluşturulur. Kayıt alanı belirlenecek okulların müdürlerinin de görüşleri alınır. Gerek görülmesi hâlinde görüşleri alınmak üzere ilgili yerleşim biriminin köy/mahalle muhtarları ile kamu kurum ve kuruluşlarının yetkilileri de toplantıya davet edilebilir.(2) (Değişik:RG-25/6/2015-29397) Komisyon, okulların fiziki kapasite ve ulaşım imkânlarını dikkate alarak öğrenci alınacak kayıt alanlarını belirler ve e-Okul sisteminin ilgili bölümüne işler. (Ek cümle:RG-14/10/2023-32339) Ayrıca kesinleşen kayıt alanları MEBCBS’ye işlenmek üzere (Ek ibare:RG-17/1/2025-32785) ilgili birimin de içinde bulunduğu komisyon tarafından dijital kayda alınır.
Denmesi karşın bu güne kadar öğrencileri yerleştirilecek okulların tespitinde hiçbir muhtarın ve veli’nin bilgisine başvurulmamıştır. Yapılan tespitler sadece sokaklarla sınırlıdır, yani bir sokağın karşısında bir okul var fakat tespit edenler o sokağı baz aldıklarından okulun hemen karşısında evi bulunan bir öğrenci karışı okula gidemez, peki ne olur ancak evinden 600-700 metre gerilerdeki okullara gitmek mecburiyetinde bırakılır. Bu ve buna benzer anormallikler ülkemizde pozitif ayrımcılığa ve insanlarla yöneticileri karış karşıya getirmekte bunun sonucunda öğrenci velileri yalan beyanlar ve adresler almaya mecbur bırakılmaktalar. Bunun yerine okullar baz alınarak okulu merkez olmak kaydı ile ve dairesel bir şekilde tespitler yapılsa bir çok problemler çözülmüş olacaktır. Ayrıca her veli çocuğunu mükemmel okullarda okutmak istemekte ancak merkezi okulların imkânları daha fazla olmasına karşı, kenar mahalle okullarının imkânları ise daha kısıtlıdır, devleti yönetenlerin tüm okulların aynı seviyeye getirmesi ve kenar mahalle okullarına da aynı imkânları sağlaması da halinde merkezi okullara öğrenci akımı kısmen engelleyecektir. Ülkemizdeki tüm okulların aynı imkanlara kavuşturamadan ve velilerimizin istenilen eğitimden geçirilerek bilinçlendirilmeden öğrencilerimizin adrese dayalı olarak okullara kayıt yaptırılmasına karşıyım. Bütün idealimiz; potansiyellerini keşfetmiş, analitik düşünme ve problem çözme becerisi geliştirmiş, millî ve manevi değerlerini özümsemiş, evrensel ahlak ilkelerini benimsemiş, sağlıklı ve mutlu bireyler yetiştirmektir. Bu inanç ve sorumlulukla evlatlarımızı öğretmenlerimizin bilgisi, sevgisi ve şefkatine emanet edeceğimiz 2025-2026 eğitim öğretim yılı milletimize hayırlar getirmesini diliyorum.
Hüsamettin AKSUNGUR
E. Maarif Müfettişi
