ÇAĞRI BEY (BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİNİN KURULUŞUNDA BİRİNCİ DERECEDE ROL OYNAYAN DAHİ ASKER 990-1060)
Büyük Selçuklu Devleti'nin temellerinin atılmasında üstün hizmetleri olan Çağrı Bey, Selçuk Bey'in en büyük evladı Mikail'in oğludur.Mikail babası hayatta iken bir savaşta ölmüş olduğu için küçük olan Tuğrul ve Çağrı'yı dedeleri Selçuk Bey yanına aldı. Her bakımdan yetiştirilmelerine önem verdi. Selçuk Bey'den sonra Yabgu ünvanını taşıyan Arslan geçti.Henüz 17-20 yaşlarında olan Tuğrul ve Çağrı kardeşler amcaları Arslan Yabgu'yu reis olarak tanımalarına rağmen kendi başlarına hareker ediyorlardı ve idare ettikleri askeri birlikleri vardı.Tuğrul Bey düşmanlarından ve Karahanlılardan gelecek tehlikeleri önlemek için çöllere çekilirken, Çağrı Bey 3000 kişilik Türkmen süvarisiyle Ceyhun (Amu Derya) nehrini geçerek Gazneliler'e ait Horasanı çiğnedikten sonra Rey ve Azerbaycan yolu ile Anadolu seferine çıktı (1016).Çağrı Bey 1018'de rüzgâr gibi uçan atlar üstünde, uzun saçlı, yaylı ve mızraklı Türkmenler ile Van Gölü etrafında Ermeni Vaspuragan Krallığı topraklarında karşısına çıkan kuvvetleri bozguna uğrattı.Bir avuç Oğuz atlısıyla Bizans'ın doğu sınırlarını dolaştı. Böylece ileride harekat yapmayı düşündüğü toprakları ve buradaki ülkelerin askeri gücünü tanımış oldu.
Çağrı Bey beş sene Anadolu ve Kafkasya da kaldıktan sonra 1021'de memleketine döndü.Gazneli Sultan Mahmut amcaları Arslan Yabgu'yu hile ile yakalayıp hapsedince iki kardeş Selçuklular'ın başına geçtiler(1025).İki kardeş amcalarının hapisten çıkarılarak geri verilmesini Sultan Mahmut 'tan istediler.İstekleri kabul edilmeyince Selçuklular ile Gazneliler arasında savaş başladı.Akınlarına devam eden Selçuklular Horasan'ın bir kısmını ele geçirdiler.Gazneli Mahmut 1030'de vefat etti.Çağrı ve Tuğrul Beyler büyük bir devlet kurmaya karar vermişlerdi.Bu nedenle Horasanın alınması gerekiyordu.İki kardeşin komutasındaki Türkmen kuvvetleri 1035 Mayıs ayında Ceyhun nehrini aşarak Gazneli topraklarına girdiler.Selçukluların Horasan'a geçmeleri tarihi bir olaydır.Çünkü Büyük Selçuklu Devleti'nin temelini Horasan'da atmışlardır.1035'te Çağrı Bey çok üstün Gazneli ordusunu bozguna uğratınca Sultan Mesud Selçukluların Gazne topraklarında yaşamalarına izin vermek zorunda kaldı.1037'de Çağrı Bey Horasan'ın en büyük şehirlerinden Merv'i alarak Hutbe okuttu. Sonra da Belh şehrini ele geçirdi.Sultan Mesud 1039'da Selçukluların üzerine yürüdü.Çağrı Bey meydan muharebesi yerine çete savaşına girişerek bu tür savaşa alışık olmayan Gazne ordusuna büyük kayıplar verdirdi.Sultan Mesud'un ordusu Gazne'ye geri dönerken arkada kalan kuvvetleri Çağrı Bey tarafından yok edildi.Sultan Mesud Merv'i Selçuklular'dan alıp Horasan'dan atmak istiyordu.Bu durum Selçuklular için çok tehlikeliydi.Durumu görüşmek için toplanan Selçuklu Kurultayın da, Tuğrul Bey bile devrin en büyük ordusuna karşı muharebe etmektense Horasan'ın boşaltılması fikrini ileri sürdü.Askeri bir dâhi olan Çağrı Bey bu fikre karşı çıktı.Gaznelilere karşı yapılacak tek bir meydan muharebesi ile Gazne gücünün kırılacağını ve Selçuklular'ın galip geleceği fikrini savundu, teklifi kabul edildi.İki ordu Merv yakınlarında "DANDANAKAN" denilen yerde karşılaştılar.
Çağrı Bey kafasındaki savaş planını uygulayarak çöllere doğru çekilirken su kuyularınıda kapattırdı.Gazneli ordusu Selçuklular'ın peşinde ilerlerken su sıkıntısı ile karşılaştı.Bu sırada Çağrı Bey Gazneli ordusundaki Türkmenleri kendi tarafına çekerek aç ve susuz kalan Gazne ordusunu perişan etti.Sultan Mesud ordugahını ve hazinesini savaş meydanında bırakarak canını zor kurtardı(23 Mayıs 1040). Selçuklular böylece İSTİKBÂL SAVAŞINI kazanmış oldular.Dandanakan Zaferi Türk Tarihinin Malazgirt ve İstanbul'un fethinden sonraki en önemli olayıdır.Muharebenin son günü, Cuma namazından sonra toplanan Kurultay da Tuğrul Bey, Selçuklu Devleti'nin Sultanı ilan edildi.Çağrı Bey siyaset ve devlet adamlığı vasıfları üstün olan kardeşi Tuğrul Bey'in hükümdarlığını kabul etmiştir.Büyük Selçuklu Devleti'nin kuruluşunda unutulmaz hizmetleri olan Çağrı Bey azimli, soğukkanlı, hareketlerinde dengeli, ileri görüşlü, adil ve dürüst bir insandı.Stratejik ve taktik görüşleri ileri seviyede bir komutandı.Yerinde ve zamanında aldığı kararlarla Selçuklular'ın moral duygularını yükseltirken üstün sevk ve idare gücüyle de büyük zaferlere imza atmıştır.1060'da vefat etti.Naaşı oğlu Sultan Alparslan tarafından Merv'de yaptırılan türbeye nakledilmiştir.
(Saygılarımla)Enver Kabul
